Op 2 juli 2018 verscheen in het Belgisch Staatsblad de “Wet van 18 juni 2018 houdende diverse bepalingen inzake burgerlijk recht en bepalingen met het oog op de bevordering van alternatieve vormen van geschillenoplossing.
Minister Geens heeft in de afgelopen regeerperiode diverse initiatieven genomen om de rechtbanken te ontlasten. Zo kan verwezen worden naar de IOS-procedure voor de invordering van niet betwiste handelsschulden. Hiervoor hoeft niet meer noodzakelijk naar de rechtbank te worden getrokken.
De wet van 2 juli geeft uitvoering aan de belofte van de regering om maximaal in te zetten op de bevordering van alternatieve vormen van geschiloplossing, zoals bemiddeling.
De Wet definieert bemiddeling als “een vertrouwelijk en gestructureerd proces van vrijwillig overleg tussen conflicterende partijen met de medewerking van een onafhankelijke, neutrale en onpartijdige derde die de communicatie vergemakkelijkt en poogt de partijen ertoe te brengen zelf een oplossing uit te werken”.
De traditionele rol van de juridische beroepsgroepen wordt bijgestuurd in die zin dat zij voortaan, krachtens de wet, verplicht worden om partijen te informeren over de mogelijkheden van een minnelijke oplossing. Verder krijgt de rechter de mogelijkheid om partijen op de inleidende zitting te ondervragen over de stappen die zij hebben ondernomen om hun geschil minnelijk op te lossen.
Hiertoe kan hij de persoonlijke verschijning van de partijen bevelen. De rechter kan bovendien, op vraag van één van de partijen, of op eigen initiatief de zaak verdagen naar een vaste datum om partijen de kans te geven hun geschil op minnelijke wijze te regelen.
Maar de rechter kan nog verder gaan. Zo krijgt hij voortaan de mogelijkheid om, een bemiddeling op te leggen en alleen indien álle partijen daartegen gekant zijn, zal de rechter de bemiddeling niet kunnen verplichten.
Voor de bemiddeling kan beroep worden gedaan op erkende bemiddelaars. Zij hebben een specifieke opleiding gevolgd en beschikken over een bijkomend attest bemiddelaar. De bemiddelaar beslist niet maar helpt partijen een akkoord te vinden. Vertrouwelijkheid is een basiskenmerk van bemiddeling, en dat blijft zo voor alle documenten die worden opgemaakt en mededelingen die worden gedaan in de loop van een bemiddelingsprocedure. Deze kunnen achteraf, wanneer de bemiddeling niet is geslaagd, niet in een procedure voor de rechtbank worden gebruikt.
Bemiddeling steeds meer ‘the way to go’
Conflicten via bemiddeling oplossen is niet nieuw. Wel nieuw, is de rol die de rechter hierin kan spelen – lees : de druk die de rechter kan uitoefenen op partijen om te kiezen voor bemiddeling. Deze nieuwe wet geeft een duidelijk signaal dat een rechterlijke uitspraak pas – nadat alle onderhandelingspogingen zijn uitgeput – aan de orde is. Hiervoor zal bij alle actoren – magistraten, advocaten en cliënten – weliswaar nog een mentaliteitswijziging nodig zijn, maar het valt te verwachten dat minnelijke schikkingen van conflictensteeds meer ‘the way to go’ zullen worden.